Een nieuwe pilotstudie, gepubliceerd in Addiction Science & Clinical Practice, presenteert veelbelovende resultaten bij het gebruik van subdissociatieve doses ketamine om patiënten te helpen bij de overgang naar buprenorfine. Het onderzoek, uitgevoerd door Lucinda A. Grande en collega's, benadrukt het potentieel van ketamine om de ontwenningsverschijnselen te verminderen die mensen met een opioïde stoornis in het gebruik (OUD) er vaak van weerhouden om te beginnen met buprenorfine, vooral als ze afhankelijk zijn van fentanyl of methadon. De bevindingen van het onderzoek bieden een innovatieve benadering van een van de belangrijkste uitdagingen bij de behandeling van OUD, namelijk de behandeling van door buprenorfine geprecipiteerde opioïde ontwenning.
Buprenorfine wordt al lang erkend als een levensreddend medicijn voor mensen met OUD en vermindert het sterftecijfer door overdoses met meer dan 50%. Veel mensen die baat zouden kunnen hebben bij buprenorfine aarzelen echter om met de behandeling te beginnen uit angst voor ontwenningsverschijnselen. Deze kunnen spontaan optreden of, erger nog, wanneer buprenorfine krachtige opioïden zoals fentanyl van de opioïdereceptoren in de hersenen verdringt. De angst voor en ervaring met ontwenningsverschijnselen - die soms wel een week kunnen duren - zijn vooral intens bij mensen die verslaafd zijn aan synthetische opioïden met een hoge potentie.
Bij de pilot-casus, die 14 maanden duurde, waren 37 patiënten betrokken, voornamelijk patiënten die probeerden over te stappen van illegaal fentanyl- of methadongebruik op buprenorfine. De patiënten kregen sublinguale ketamine in lage doses (16 mg), wat ver onder de drempel ligt voor het induceren van dissociatieve of anesthetische effecten. De onderzoeksresultaten toonden aan dat 67% van de patiënten die ketamine probeerden, de start met buprenorfine met succes voltooiden, en 92% van degenen die de start voltooiden, bleven na 30 dagen in behandeling.
Ketamine, voornamelijk bekend als verdovingsmiddel en in toenemende mate off-label gebruikt voor de behandeling van resistente depressie en pijn, heeft aangetoond dat het de tolerantie voor opioïden kan verminderen en ontwenningsverschijnselen kan verlichten door zijn werking op NMDA-type glutamaatreceptoren. In dit onderzoek hielp de toediening van ketamine patiënten bij het afkicken van opioïden zonder in een dissociatieve toestand te komen, waardoor het geschikt is voor ambulante behandeling.
Het onderzoek biedt ook een blik op de praktische aspecten van deze nieuwe benadering. Patiënten kregen maximaal acht doses ketamine voorgeschreven, die ofwel troches of sublinguale siroop waren, samengesteld door lokale apotheken. Patiënten gebruikten ketamine profylactisch of om opkomende ontwenningsverschijnselen aan te pakken tijdens het starten met buprenorfine. Na verloop van tijd verfijnden de onderzoekers het behandelingsprotocol en uiteindelijk ontwikkelden ze een vierdaags plan dat de ontwenningsverschijnselen minimaliseerde voor het laatste cohort patiënten.
Een van de belangrijkste innovaties in dit onderzoek was het uitstellen van de start met buprenorfine en het gebruik van ketamine om vroege ontwenningsverschijnselen te beheersen. Door patiënten te adviseren om 48-72 uur geen fentanyl te gebruiken tijdens het gebruik van ketamine, stelden de onderzoekers vast dat patiënten met minimale ongemakken konden beginnen met buprenorfine. Clonazepam, een benzodiazepine, werd ook opgenomen in het protocol om paniekaanvallen te voorkomen, een veel voorkomend probleem tijdens het starten met buprenorfine.
De resultaten van dit onderzoek zijn veelbelovend, vooral voor populaties die afhankelijk zijn van krachtige synthetische opioïden zoals fentanyl. Aangezien het starten met buprenorfine voor deze patiënten erg moeilijk is, zou het starten met ketamine een cruciaal hulpmiddel kunnen zijn om de opname van de behandeling te verhogen. De onderzoekers waarschuwen dat, hoewel ketamine de ernst van ontwenningsverschijnselen kan verminderen, verdere grootschalige studies nodig zijn om deze bevindingen te bevestigen en het protocol te optimaliseren.
De potentiële risico's van ketamine, waaronder cognitieve effecten en misbruik, kwamen ook aan bod in het onderzoek. Slechts twee patiënten meldden milde cognitieve effecten en er waren geen gevallen van overdosering of ademhalingsdepressie in verband met ketaminegebruik, zelfs niet wanneer patiënten na onvolledige behandelingspogingen terugkeerden naar het gebruik van fentanyl.
De auteurs concluderen dat subdissociatieve doses ketamine een veiligere, meer toegankelijke methode kunnen zijn voor het starten van buprenorfine in ambulante settings, waardoor barrières voor een behandeling die het risico op overdosering aanzienlijk kan verlagen, worden verminderd. Ze roepen op tot verder onderzoek om deze aanpak te verfijnen en de toepasbaarheid ervan in verschillende klinische settings te onderzoeken.
Het volledige onderzoek is toegankelijk via de website van het tijdschrift op: Ketamine-assisted buprenorphine initiation: a pilot case series (clearnet).
Als je geïnteresseerd bent in dergelijke publicaties, reageer dan en laat commentaar achter. Dit zal voor mij een teken zijn om door te gaan.